Bú lẫn nhau ở bò sữa

Trong các nghiên cứu  trước đây, 1- 49% các chủ nuôi bò sữa đã cho biết có hiện tượng bú nhau ở bò cái, và 0,5 - 40% bò cái được quan sát có hiện tượng bú lẫn nhau. Có nhiều yếu tố liên quan đến hiện tượng bú lẫn nhau, ví dụ, phương pháp cho ăn sữa và nhốt bê, phương pháp chăm sóc và nuôi dưỡng bò cái hậu bị, và việc nuôi dưỡng và nhốt bò cái. Dường như cũng có mối quan hệ giữa bú chéo ở bê và bú nhau ở bò hậu bị và bò nái. Người ta khẳng định rằng bú nhau giữa các bò cái hậu bị dẫn đến viêm vú ở bò cái đẻ lứa đầu, và đặc biệt là viêm vú do vi khuẩn Corynebacterium pyogenes. Nhiều biện pháp ngăn cản đã được thử nghiệm để chấm dứt bú nhau ở bò cái, nhưng sự thành công có khác nhau.

Một bản câu hỏi được dùng phỏng vấn 230 trang trại bò sữa ở Thụy Điển (trả lời qua điện thoại) với tần số trả lời 66%. Bú nhau giữa các bò cái xảy ra trong 29,4% trang trại, còn bú nhau giữa các bò hậu bị xảy ra trên 60% trang trại. Trên 60% trang trại có hiện tượng bê bú dưới bụng các con bê khác. Có tương quan có ý nghĩa giữa số bê bú dưới bụng (bú chéo) với số bò cái hậu bị bú nhau (p<0,001), và giữa số bò hậu bị bú nhau với số bò cái bú nhau (p<0,05). ở bê, ngoài 17 yếu tố khác nhau về nhốt, cho bú sữa và quản lý đã kiểm tra, chỉ có 3 yếu tố có ý nghĩa quan trọng liên quan đến bú dưới bụng. Các yếu tố này là ghép nhóm và cho lượng sữa nhất định vào trong máng hở (p<0,0001); ghép nhóm và cho lượng sữa nhất định vào máng được điều khiển bằng máy tính (p<0.05); cho ăn hơn 6 lít sữa/ngày (p<0,05). ở bò cái hậu bị, ngoài 15 yếu tố khác nhau được thử nghiệm, chỉ có 2 yếu tố đưa ra là liên quan có ý nghĩa đến bú nhau, đó là: tỷ lệ thức ăn tinh : thức ăn thô (C:R) thấp hơn 30:70 (p<0,05) và bò hậu bị mang thai được nhốt với bò cái (p<0,05). ở bò cái, chỉ có các yếu tố đưa ra có ý nghĩa có liên quan đến xuất hiện bú nhau là nuôi nhốt rộng rãi (p<0,01; 42% được nuôi rộng và 21,5% được nuôi trong các ô chuồng buộc dây dắt). Sự xuất hiện bú nhau ở bò hậu bị là yếu tố nguy hiểm đối với các báo cáo về bệnh viêm vú do Corynebacterium pyogenes ở bò hậu bị (p<0,01). Để đình chỉ bú nhau ở bò hậu bị và cả ở bò cái, các chủ trang trại đặt lên mõm của con bú nhau 1 vòng mũi (dùng cho bò đực) hoặc rọ mõm, nhốt chúng trong chuồng có buộc dây dắt hoặc ghép lại nhóm các bò hậu bị hoặc là nếu không thành công thì loại thải các con bú nhau.

Có thể kết luận rằng, bú nhau xảy ra tương đối nhiều ở các trang trại bò sữa, nhưng chỉ ở một số ít bò sữa và phổ biến hơn là ở bò cái hậu bị và bê (bú chéo). Vì tập tính ban đầu sớm có trong cuộc sống, nên chấp nhận các hành động để cải tiến phương pháp cho ăn sữa của bê và chăm sóc quản lý bò hậu bị thay thế./.

Phạm Văn Giới