Một trong những lý do khiến người tiêu dùng VN không được thông tin kịp thời về sản phẩm, người dùng như lạc vào “ma trận” thông tin về ngành sữa chính là hành lang pháp lý của ngành này chưa xây dựng được rõ ràng các quy chuẩn phân loại chất lượng sữa tươi.
Thông tin trên sản phẩm sữa còn mập mờ, không có quy định bắt buộc nhà sản xuất phải ghi đúng nguồn gốc nguyên liệu, thông tin chính xác về sản phẩm, cộng với kiến thức phổ cập về các loại sữa còn hạn chế, thiếu minh bạch, công khai khiến người tiêu dùng luôn là đối tượng chịu thua thiệt.
Bên cạnh đó, chất lượng sữa chưa đảm bảo cũng dẫn đến việc người tiêu dùng mất lòng tin vào sản phẩm sữa nội, chuyển sang dùng sữa ngoại, gây tổn thất cho ngành sữa VN. Đây chính là vấn đề nóng được đưa ra tại hội thảo quốc tế “Ứng dụng công nghệ cao và phát triển bền vững sữa tươi sạch tại VN” do Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp Nông thôn (Bộ NNPTNT),
Hiệp hội Doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao (CNC) trong nông nghiệp (ATE) và Đại sứ quán Israel phối hợp tổ chức mới đây tại HN. Theo bà Thái Hương - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp (UNCNC ATE), Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH - mặc dù mức tiêu thụ sữa ở VN thấp hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực (chỉ 13l/người/năm, Thái Lan 30l/người/năm; Singapore hơn 45l/người/năm)..., nhưng do nguyên liệu đầu vào còn thiếu, nên đa số nguyên liệu để sản xuất sữa trong nước là nhập khẩu từ nước ngoài.
Ngành sữa là ngành luôn nhập siêu cả về khối lượng lẫn kim ngạch (năm 2012, VN nhập siêu 17.000 tỉ đồng, khoảng 800 triệu USD). Hiện VN thuộc nhóm 20 nước nhập khẩu sữa nhiều nhất trên thế giới, mỗi năm phải nhập khẩu khoảng 1,2 triệu tấn sữa các loại, chủ yếu là sữa và kem cô đặc, pha chế. Trong dòng sữa nước, trên 70% sữa sử dụng là sữa hoàn nguyên (hay sữa pha lại) có nguyên liệu từ sữa bột nhập, và chất lượng thì không thể so sánh với sữa tươi sạch, nhưng nghịch lý là sữa hoàn nguyên, sữa pha lại đôi khi còn đắt hơn cả sữa tươi sạch.
Điều đáng nói là nhiều loại sữa trên thị trường có nguồn gốc NK không rõ ràng theo đường tiểu ngạch, chủ yếu là từ Trung Quốc, nhiều rủi ro về chất lượng, do sữa bẩn xâm thực vào VN, trong khi Nhà nước thất thu thuế.
Theo Bộ NNPTNT, tính đến cuối năm 2012, tổng đàn bò của VN mới đạt 167 ngàn con, và trên 120 ngàn con đang nuôi chủ yếu tại nông hộ gia đình, với quy mô 5-7 con, năng suất sữa thấp và chất lượng sữa nguyên liệu cũng chưa đảm bảo, không đạt tiêu chuẩn đưa vào chế biến.
Với các doanh nghiệp (DN) thu mua sữa từ hộ nông dân, mặc dù đưa ra tiêu chuẩn chất lượng không cao nhưng vẫn có từ 20-50% số sữa không đạt một trong các tiêu chuẩn chất lượng. Do vậy, giải pháp được các chuyên gia NNPTNT và quốc tế đưa ra là phát triển bền vững ngành sữa và chăn nuôi bò sữa VN là ứng dụng công nghệ cao (CNC) trong chăn nuôi và sản xuất sữa tươi chất lượng cao.
Điển hình của việc ứng dụng thành công CNC cho kết quả khả quan trong sản xuất sữa tươi tại VN là Tập đoàn TH với thương hiệu sữa tươi sạch TH true MILK. Tập đoàn TH đã chọn Nghệ An để đầu tư dự án chăn nuôi bò sữa tập trung quy mô công nghiệp lớn, ứng dụng công nghệ cao của Israel. Dự án có số vốn đầu tư lên tới 1,2 tỉ USD, quy trình khép kín, trang bị máy móc và công nghệ hiện đại nhất Châu Á.
Chỉ sau 14 tháng, dự án sản xuất sữa tươi sạch TH true MILK đi vào hoạt động đã góp phần thay đổi cục diện ngành sữa nước VN, giảm lượng sữa hoàn nguyên từ 92% xuống còn khoảng 70%. TS Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp (Bộ NNPTNT) đánh giá: Với chất lượng sữa tươi sạch đạt chuẩn thế giới được tạo ra theo quy trình khép kín “từ đồng cỏ tới bàn ăn”, dự án sữa tươi sạch của Tập đoàn TH góp phần đặt những “viên gạch” đầu tiên tạo nền móng cho ngành công nghiệp sữa tươi sạch tại VN.
Nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn, cũng khẳng định, tỉ lệ đóng góp của KHCN vào giá trị gia tăng sản phẩm sữa hiện gấp 3-4 lần giá trị gia tăng trong nông nghiệp nói chung. Điều này cho thấy đây chính là chìa khoá để nâng cao chất lượng, hạ giá thành, tăng sức cạnh tranh của ngành sữa VN.
