Quản Lý chất lượng sữa
Số lượng Tế bào Soma (SCC) và chất lượng sữa
|
Tế bào Soma là gi ? Số lượng tế bào Soma (SCC) được dùng để đánh giá chất lượng của sữa. Tế bào Soma là tế bào bình thường của cơ thể và có số lượng thấp ở? trong sữa. Nếu số lượng tế bào Soma tăng trong sữa là điều không bình thường, điều này dẫn đến chất lượng sữa bị giảm do bò bị nhiễm trùng ở phía trong tuyến vú (mastitis). Thành phần tế bào chủ yếu trong tổng số tế bào Soma (SCC) là tế bào leukocyte (bạch cầu) và một số là tế bào của tuyến vú (tế bào biểu mô). Các tế bào biểu mô là bộ phận bình thường của cơ thể, chúng có thể bị bong ra và lại được tái sinh bình thường. Tế bào bạch cầu có vai trò bảo vệ cơ thể để chống lại bệnh tật và hỗ trợ việc xây dựng lại các mô bào tuyến vú bị tổn thương. Trên thị trường chất lượng sữa thường xuyên được đánh giá thông qua số lượng tế bào Soma. Mức độ của SCC được xác định để so sánh với các tiêu chuẩn chất lượng sữa. Hiện nay hầu hết thị trừơng đều trả giá cao cho sữa có số lượng SCC trong sữa thấp tức là chất lượng sữa tốt hơn. Người ta rất coi trọng việc phân loại và đánh giá đúng mức đối với sữa có chất lượng cao, vì mối tương quan giữa số lượng SCC với thành phần sữa đã đựơc hiểu rõ. Thành phần hóa học của sữa bị thay đổi do bò bị viêm vú và hậu quả là làm giảm chất lượng của sữa. Ví dụ: sữa có số lượng SCC cao làm hàm lượng protein trong nước sữa tăng và làm giảm casein kết quả làm giảm sản lượng pho mát. Số lượng SCC cao làm thời gian bảo quản sữa bị rút ngắn, và hậu quả là làm mất mùi thơm tự nhiên của sữa. Hàm lượng SCC trong sữa cao làm tăng những thành phần không mong đợi trong sữa và làm giảm thành phần có giá trị của sữa. Mùng 1 tháng 7 năm 1993, nhà nước và Liên đoàn suă thanh trùng đã? quy định về mức độ số lượng SCC trong sữa phải thấp hơn 750.000 tế bào. Những sữa không đủ tiêu chuẩn trên không được lưu hành, sử dụng và tiêu thụ trên thị trường.? Sự ra đời của các thiết bị điện tử cho việc xác định số lượng tế bào Soma và hệ thống máy tính đã tạo điều kiện cho tất cả người sản xuất có thể tiếp cận với công nghệ này. Một số thị trường đưa ra các chỉ số về SCC và liên tục kiểm tra cho tất cảc các loại sữa. Chương trình cải tiến đàn sẽ đưa ra số liệu cho từng bò hay toàn đàn về số liệu SCC cho mỗi tháng. Số liệu này sẽ cung cấp các thông tin về tình hình viêm vú và ảnh hưởng đén hiệu quả kinh tế vì lý do viêm vú cho từng bò cho sữa trong đàn. SCC trong sữa là tổng số tế baò Soma được tính trên đơn vị 1ml sữa ( 1ml tương đương với 10 giọt). Để tiên lợi cho việc sử dụng trê một phạm vi rộng lớn nên 1 hệ thống điểm đã được phát triển để sử dụng cho một số dạng SCC với hệ só điểm đường thẳng tuyến tính từ 0-9. Cứ mỗi đơn vị tăng lên thì số lượng của SCC sẽ tăng lên gấp đôi. Ví dụ: 1 đường thẳng tuyến tính với điểm 2 thì số lượng SCC tương đương với 50.000. Tăng? đường thẳng tuyến tính lên điểm 3 thì số lượng SCC tương đương với 100.000.?? Bảng 1 cho thấy mối quan hệ của số lượng SCC, đường thẳng tuyến tính, sản lượng sữa? bị giảm đi sau mỗi hệ số. Cái lợi của đường thẳng tuyến tính này là đường thẳng có quan hệ với số lượng sữa bị giảm do ảnh hưởng của số lượng SCC. Bảng 1. Số lượng tế bào Soma và sản lượng sữa giảm
Nguyên nhân dẫn đến số lượng tế bào Soma cao Số lượng tế bào Soma cao trong sữa là điều không bình thường và nó làm giảm chất lượng sữa. Số lượng SCC tăng có thể do một số yếu tố hoặc do kết hợp một số các yếu tố sau đây: Viêm vú do bị nhiễm các loại vi sinh vật Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến số lượng tế bào Soma cao trong sữa là do viêm tuyến vú. Kiểm tra về số lượng tế bào Soma đã được áp dụng để theo dõi cho từng núm vú, cho bò hoặc cho cả téc đựng sữa (BTSCC). Việc tăng lên về số lượng tế bào Soma trong téc đựng sữa (BTSCC) có liên quan rõ ràng đến tình hình viêm vú của đàn bò và làm giảm sản lượng sữa của chúng. Số lựơng SCC ở đàn bò bình thường nhìn chung là dưới 200.000/ml, nhưng SCC chỉ ở? dưới? mức 100.000 ở chu kỳ sữa đầu hoặc ở đàn bò có chế độ quản lý tốt. Nếu số lượng SCC trên 250.000-300.000 là chuyện không bình thường và luôn luôn là chỉ số cho ta biết đàn bò đã bị viêm vú do vi sinh vật .? Hầu hết các vi sinh vật gây viêm vú và ảnh hưởng đến sản lượng sản lượng sữa được chia làm hai nhóm: 1, nhóm gây bệnh truyền nhiễm; 2, nhóm gây bệnh do môi trường. Gây bệnh truyền nhiễm (Staphylococcus aureu, Steptococcus agalactic và một số khác) nói chung làm tăng nhanh số lượng SCC. Nếu nhiễm bệnh do môi trường (non Strep.ag Streptococcus, Corynebacterium bovis? và Staphylococcus gam âm) cũng làm tăng số lượng SCC nhưng tăng chậm hơn. Tuy nhiên mức độ biến động về số lượng SCC ở các bò là rất lớn. Tuổi bò và giai đoạn của chu kỳ sữa Nhìn chung người ta thấy rằng số lượng SCC tăng theo tuổi của bò và giai đoạn của chu kỳ cho sữa. Eberhart và các cộng sự của ông? tại trường đại học Bang Pennsylvania đã chia bò thành các nhóm bò theo tình trạng viêm vú khác nhau. Họ đã nhận thấy rằng ít có sự thay đổi về số lượng SCC ở cuối chu kỳ sữa và ở bò tuy đã? có tuổi nhưng khỏe mạnh, có nghĩa là khi có số lượng SCC cao trong sữa tức là bò đã bị viêm nhiễm tuyến vú. Số lượng SCC có thể cao ở tháng cho sữa vào cuối giai đọan bò có chửa hoặc trứơc khi bò đẻ vài tuần và không liên quan đến tình trạnh nhiễm bệnh. Sự tăng lên về số lượng SCC này có thể do hệ thống miễn dịch tự nhiên của bò chuẩn bị cho thời kỳ sinh đẻ, tăng cường cơ chế tự vệ của hệ thóng tuyến vú ở giai đoạn sinh nở. Nếu ở các núm vú không bị viêm thì bò sẽ nhanh chóng giảm số lượng SCC ở sữa trong vòng vài tuần sau khi đẻ. Các loại stress và trạng thái động dục cũng làm tăng số lượng SCC ở bò sữa. Tuy nhiên các nghiên cứu để tạo nên sự thay đổi số lượng SCC ở bò không bị viêm vú đã cho thấy rằng là không tạo ra được các yếu tố nhân tạo để làm ảnh hưởng hoặc thay đổi đến số lượng SCC trong sữa bò. Số lượng SCC thường thấp nhất ở môi trường nuôi bò sạch, khô và thoải mái. Yếu tố quản lý về khí hậu và môi trường có vai trò quan trọng để kiểm soát về viêm vú. Kiểm tra viêm vú là vấn đề phải duy trì thường xuyên. Tăng tỷ lệ viêm vú lâm sàng (biểu hiện viêm vú rõ) trong mùa hè nhìn chung là do môi trường nóng ẩm làm tăng số lượng bò bị? nhiễm bệnh. Gia súc bị các yếu tố stress do nhiệt độ cao và ẩm độ lớn làm tăng tỷ lệ gia súc bị nhiễm bệnh và vì vậy làm tăng số lượng SCC trong sữa. Bò có tuyến vú bị tổn thương cũng tạm thời làm tăng SCC kể cả ở bò không bị viêm vú. Các trường hợp này thì chỉ sảy ra trong thời gian ngắn và sẽ được cải thiện khi vết thương khỏi. Tổn thương tuyến vú rất dễ bị nhiễm khuẩn vì thế phòng cho vú bò khỏi bị tổn thương là điều rất quan trọng: như loại bỏ các vật có góc sắc nhọn, rác thải, các mặt thô ráp...? Quy trình vắt sũa kém sẽ làm ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ lây truyền viêm vú cao trong thời gian vắt sữa. Két quả này làn tăng số lượng SCC. Thiết bị vắt sữa hoạt động không đạt do lỗi lắp đặt hoăc do quá trình bảo dưỡng có thể gây tổn thương cho tuyến vú, tiết sữa kém, hệ thống chân không thất thường ... gây nên lan truyền viêm vú trong khi vắt sữa. Kiểm tra toàn bộ hệ thống máy móc phải được tiến hành 6 tháng 1 lần do cán bộ kỹ thuật chuyên môn hoặc sau mỗi 1000 giờ hoạt động của máy để làm giảm thiểu ảnh hưởng sấu đến vvệ sinh sữa và vú bò. Các nguyên nhân khác như điện tăng làm bò khó chịu, núm vú bị tổn thương, khó vắt sữa ...đều dẫn đến viêm vú và làm tăng số lượng SCC. Các bệnh khác có làm tăng số lượng tế bào soma (SCC) không ?. Nhiễm bệnh ở các bộ phận khác của cơ thể chỉ làm tăng tế bào bạch cầu, không làm tăng tế bào biểu mô. Cơ chế phòng vệ cơ thể của gia súc sẽ phản ứng tại nơi sảy ra vấn đề viêm nhiễm. Khi tuyến vú bị viêm nhiễm hoặc bị tổn thương, tế bào Sôma trong sữa sẽ tăng lên cho đến khi vấn đề nhiễm khuẩn và viêm vú được loại bỏ. Thông thường thì số lượng SCC cũng tăng lên ngay sau khi bò đẻ vì bầu vú của nó phải quen dần từ trạng thái cạn sữa sang trạng thái sản xuất sữa. Theo dõi và kiểm tra số lựơng tế bào Soma (SCC) được tiến hành hàng tháng cho từng bò sữa, và kiểm tra số lựơng SCC của các bồn lạnh chứa sữa sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho người sản xuất, cán bộ thú y và các thành viên của đội chống viêm vú. Tuy nhiên kiểm tra về số lượng tế bào Soma không chẩn đoán được chính xác nguyên nhân hoặc các loại vi trùng gây nên viêm vú nhưng điều này sẽ thông báo cho người chăn nuôi biết là đang có vấn đề nguy hiểm đối với đàn bò sữa của họ. Số lượng tế bào Soma là chỉ số tốt để xác định tiến độ và hiệu quả của chương trình phòng trừ viêm vú.? Đối với việc kiểm tra mức độ của SCC, khuynh hướng của đàn trong các tháng có vai trò quan trọng hơn số liệu của từng bò sữa. Hầu hết các đàn, biến động hàng ngày của SCC đến mức đơn vị 100.000 tế bào? thường là không phổ biến, cần theo dõi su hướng của đàn trong thời gian dài để xác định mức độ viêm vú của đàn. Trong chương trình cải tiến đàn bò sữa thì số lượng SCC cho phép đánh giá sự ảnh hưởng của viêm vú đến từng con bò cho sữa. Số liệu rất có ích cho việc xác định nguyên nhân gây bệnh hoặc xác định tình hình viêm vú cho từng trại chăn nuôi bò sữa. Hiệu quả của chương trình kiểm tra số lượng SCC bao gồm: Cho phép định kỳ kiểm tra mức độ viêm vú của đàn bò và giúp người chăn nuôi theo dõi khuynh hướng của viêm vú của cơ sở. Nó giúp để xác định ra bò bị viêm vú từ ở giai đoạn cận lâm sàng Nó giúp người chăn nuôi xác định được trình tự vắt sữa để tránh lây lan viêm vú trong quá trình vắt sữa Hỗ trợ trong việc xác định và phân loại các bò sữa để điều trị, cạn sữa hoặc là vỗ béo Cho phép đánh giá mức độ và thời gian viêm vú, các biện pháp phòng trừ có hiệu quả bằng phân tích tiến độ của chương trình Hỗ trợ để xác định các vấn đề tồn tại của mỗi cơ sở bò sữa. Tạo ra các chương trình giáo dục và quản lý để đào tạo nhân lực cho sản xuất sữa. Nó xác định mức độ SCC của các bò trước khi mua, không mua các bò viêm vú, bò có số lượng SCC trên 300.000 hoặc bò có vú dương tính khi kiểm tra viêm vú bằng phương pháp CMT (California Mastitis Test). Kiểm tra viêm vú bằng phương pháp CMT Phương pháp kiểm tra viêm vú cận lâm sàng (CMT) rất nhanh, chính xác, kiểm tra cho bò vắt sữa để xác định tương đối về số lượng tế bào Soma trong sữa. Phương pháp này rất nhậy, nhanh và rẻ, phương pháp này cho phép lấy mẫu từng bầu vú, nhưng chúng ta còn có thể sử dụng phương pháp này để kiểm tra sữa trong xô hoặc bồn chứa sữa, lấy mẫu sữa để xác định số lượng SCC của sữa. Yếu tố chính ảnh hưởng đến số lượng SCC của cả đàn hoặc từng cá thể bò sữa là do hậu quả của viêm tuyến vú. Nguyên nhân dẫn đến viêm nhiễm có rất nhiều và con đường lây nhiễm thì thường xuyên không phải là do một yếu tố nhưng do sự kết hợp của nhiều yếu tố với nhau. Phân tích những yếu tố đó, kết hợp với lịch sử của đàn, môi trường bò sinh sống và số liệu về kết quả nuôi cấy vi sinh vật sẽ cung cấp những thông tin hướng dẫn quan trọng từ đó có những quyết định trong quản lý và có các biện pháp thích hợp chống nhiễm khuẩn dẫn đến thay đổi số lượng SCC. Các tài liệu hướng dẫn và các trợ giúp về vấn đề nhiễm khuẩn, viêm vú và số lượng SCC của đàn và cá thể bò sữa hiện nay sẽ được cung cấp từ Trường Đại học Nebraska Lincon. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
