Hướng dẫn các biện pháp chống nóng cho bò sữa cho nông hộ

Để đảm bảo chống nóng cho đàn trâu bò, bò sữa, cần thực hiện tốt một số biện pháp như sau;

1. Chuồng trại:

- Nên làm chuồng gia súc xa nhà dân, khu dân cư.

- Mái chuồng nên làm đơn giản, có thể bằng mái ngói, tranh, tre, lá,... song chống được nóng trực tiếp. Nếu có điều kiện nên làm chuồng theo kiểu chuống 2 mái để tăng cường độ thoáng của chuồng nuôi.

- Phần mái có thể làm thêm hệ thống chống nóng cho mùa hè bằng cách trồng một số loại dây leo phủ mái như dây bìm bìm, hoâ giáy, muớp ...

- Hệ thống che chắn xung quanh chuồng làm các loại liếp bằng lá, tranh tre tạo sự thông thoáng. Tuy nhiên cũng cần lưu ý trong những ngày nắng nóng thường có những trận mưa đột xuất, nhất là vè đêm cần nhanh chóng che chắn để đảm bảo cho bò không bị nhiễm lạnh đột ngột (nhiều trường hợp bò bị cảm trong trường hợp nhiễm lạnh đột ngột do thay đổi thời tiết do mưa lạnh).

- Diện tích chuồng nuôi bò sữa tối thiểu đảm bảo 6 - 7 m 2/con.

- Mái hiêu cách mặt đất tối thiểu 2 m, nền chuồng đảm bảo cao, ráo rễ thoát nước, làm theo hướng Đông - Nam là tốt nhất.

- Tăng cường trồng các loại cây xanh xung quanh khu vực chuồng nuôi để tạo bóng mát và có thể nhốt bò, bò sữa trong những ngày nắng nóng.

2. Mật độ nuôi:

- Trong mùa hè nên giảm mật độ nuôi, nhất là đối với bò sữa, người chăn nuôi có thể mở rộng hệ thống chuồng hoặc trong những ngày nắng nóng có thể nhốt bò ở những nơi có nhiều cây, bóng mát. Đối với bò sữa cần tối thiểu 6-7m2 diện tích chuồng cho 1 con..

- Số lượng máng ăn, máng uống trong mùa hè cũng cần được tăng cường thêm để đảm bảo cho bò, bò sữa ăn uống đầy đủ.

3. Chống nóng chuồng nuôi:

Quạt thông gió: Nên đặt quạt thông gió theo thế nằm ngang, quạt theo hướng gió thổi, độ cao của quạt ở ngang tầm lưng của gia súc. Mục đích của quạt là làm giảm ẩm độ các khí CO2, NH3, ... có trong chuồng nuôi. Quạt treo từ trần chuồng thổi gió xuống dưới hiệu quả chống nóng thấp vì thường thổi khí nóng từ mái chuồng xuống gia súc.

Đối với chuồng kín cần cải tạo cho thông thoáng hoặc đặt quạt thông gió để tăng cường đối lưu không khí, giảm nhiệt độ và khí độc trong chuồng.

Giàn mưa, phun ẩm: Nên có hệ thống phun mưa lên nóc chuồng nuôi, nhằm giảm nhiệt độ mái chuồng lúc trời nắng to khi nhiệt độ bên ngoài trời lên cao trên 35-400C. Khi phun mưa cần quan tâm đến việc tăng cường thông gió và thoát nước ở xung quanh chuồng để tránh nâng cao ẩm độ trong chuồng.

4. Công tác vệ sinh phòng bệnh mùa hè:

- Tăng cường vệ sinh tẩy uế chuồng trại và các dụng cụ chăn nuôi. Nền chuồng phải sạch, khô ráo, cống rãnh phải sạch, không đọng phân, nước. Hạn chế phát sinh ruồi, muỗi, rận... trong mùa hè.

- Định kỳ phun thuốc sát trùng để chống ve, mòng, ruồi, muỗi, bọ mạt... là những tác nhân truyền và gây bệnh trong mùa hè (dùng các loại thuốc thông dụng như Vikol, Hanamid, HanIod, Hantoc ...).

- Đảm bảo việc tiêm phòng định kỳ các loại vác xin theo hướng dẫn của cơ quan thú y như lở mồm long móng, tụ huyết trùng, nhiệt thán

- Thường xuyên phát hiện sớm các gia súc ốm, bị bệnh để cách ly, điều trị, xử lý kịp thời tránh để bênh lây lan rộng. Cần quan tâm nhất là các bệnh đường ruột và tiêu hoá bằng cách chủ động cho gia súc ăn, uống thuốc ở liều phòng bệnh.

5. Chế độ cho ăn, nước uống:

Những ngày nắng nóng nhiệt độ, ẩm độ trong chuồng nuôi cao, cơ thể gia súc, gia cầm phải chống đỡ với những điều kiện bất lợi đó, thường bỏ ăn, uống nhiều. Cần phải thực hiện một số biện pháp sau:

- Tăng cường khẩu phần ăn xanh như rau cỏ tươi, củ, quả và các loại vitamin..., tăng cường khẩu phần đạm, giảm tinh bột, mỡ, đường trong khẩu phần.

- Những đợt nắng nóng kéo dài, thực hiện chế độ chuyển bữa ăn, thức ăn tinh, thức ăn hồn hợp thường cho ăn vào ban ngày chuyển sang cho ăn vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát trong ngày.

- Đảm bảo thường xuyên có đủ nước mát cho gia súc, gia cầm uống, không làm ẩm ướt nền chuồng. Tốt nhất nên lắp các thiết bị tự động để luôn cấp đủ nước sạch cho bò uống.

Lưu ý đối với bò sữa 1 ngày bò có thể uống tới 30 - 40 lít nước.

- Để chống Stress cho bò những ngày nắng nóng cần bổ sung vào nước uống vitamin C, các chất điện giải hoặc nước pha muối với nồng độ 1% (10-15g muối/1 lít nước).

- Về thức ăn, đảm bảo cho bò ăn đủ cỏ xanh, rơm (15 - 25kg/con/ngày) và bổ sung thêm thức ăn tinh (1 - 2,5kg/con/ngày).

- Đối với bò sữa bổ sưng cho bò ăn thức ăn xanh, cỏ ủ chua (3 - 5kg/con/ngày0 là rất tốt. Có thể áp dụng việc bổ sung urê cho bò sữa nhằm mục đích bổ sung chất đạm vô cơ cho bò.

Cách làm như sau: cho trâu bò ăn rơm ủ urê, hoặc dùng urê với lượng 2- 3g/10kg khối lượng cơ thể bò. Hòa tan urê với nước vảy vào cỏ hoặc rơm cho trâu bò ăn (2 - 3 lần/ngày). Lưu ý tuyệt đối không hòa urê cho trâu bò uống trực tiếp như vậy sẽ gây hiện tượng ngộ độc urê cho trâu bò.

6. Chế độ tắm, chải, vận động.

- Đối với bò, bò sữa, trong mùa nóng nên định kỳ tắm chải để giảm nhiệt cho cơ thể và vệ sinh thân thể phòng chống các bệnh ngoài da (dùng các loại dung dịch pha để diệt côn trùng, ruồi muỗi). Khi tắm cho bò không để bò lạnh quá đột ngột làm bò nhiễm lạnh gây bệnh.

Lưu ý: Đối với bò sữa có chửa khi được làm mát tốt, bê con sinh ra sẽ nặng hơn (2 - 3 kg) so với không được làm mát. Việc làm mát tốt còn làm tăng sản lượng sữa, tăng khả năng thụ thai khi phối giống cho bò.

- Trong những ngày nắng nóng vẫn phải đảm bảo việc chăn thả, vận động cho bò, bò sữa song nên thay đổi thời gian so với bình thường. Buổi sáng cho bò vận động, chăn thả trong khoảng thời gian từ 6 - 9 giờ, buổi chiều từ 16 - 18 giờ, những ngày thời tiết quá nắng nóng có thể sớm hơn, muộn hơn 1 giờ để đảm bảo sức khỏe cho bò.

- Hạn chế đến mức tối đa trong việc vận chuyển, chu chuyển đàn bò, bò sữa trong những ngày nắng nóng.

7. Chế độ vệ sinh, sát trùng sau các đợt nắng nóng kéo dài:

Sau những đợt nắng nóng kéo dài thường làm cho trâu bò, bò sữa mệt mỏi, tăng tỷ lệ bệnh tật, giảm sản lượng sữa ... vì vậy cần có kế hoạch tăng cường chất dinh dưỡng nhất là về vitamin, khoáng chất, cỏ xanh, tinh bột.

Đối với chuồng trại, dụng cụ chuồng nuôi cần tiến hành tổng vệ sinh, tẩy uế chuồng trại, dụng cụ, thay thế chất độn chuồng dùng trong đợt nắng nóng.

Tác giả : Nguyễn Ngọc Sơn